Test

W 1933 r. władzę w Niemczech zdobyła Narodowosocjalistyczna Niemiecka Partia Robotników (NSDAP). Naziści na czele ze swym liderem Adolfem Hitlerem.

W krótkim czasie ograniczyli prawa obywatelskie i zbudowali państwo totalitarne. Zgodnie z wizją swego przywódcy III Rzesza rozpoczęła przygotowania do wojny.

Hitler odrzucił traktat wersalski.

Świat w przededniu II wojny światowej

pakt Ribbentrop – Mołotow.

Ostatnią częścią ponurej symfonii Hitlera było zawarcie przez Niemcy i Związek Radziecki, 23 sierpnia 1939 roku, paktu Ribbentrop – Mołotow.

O cjalnie było to porozumienie o nieagresji, ale w tajnym protokole dodatkowym zawarto plan podziału terytoriów Rzeczypospolitej oraz pozbawienia niepodległości suwerennych państw: Polski, Litwy, Łotwy, Estonii, Finlandii i Rumunii.

Strona tytułowa „Dziennika Porannego” z 24.08.1939 r.

Źródło: https://dzieje.pl/aktualnosci/ pakt-ribbentrop-molotow [10.06.2023].

W kolejnym miesiącu Hitler wysunął żądania wobec Polski (ich spełnienie zmieniło by Rzeczpospolitą w kraj satelicki Rzeszy), które w imieniu władz RP odrzucił Józef Beck minister spraw zagranicznych.

W 1935 r. (po przeprowadzonym referendum) do Rzeszy powróciło Terytorium Saary, w marcu 1936 r. wojska niemieckie wkroczyły do Nadrenii, będącej ówcześnie strefą zdemilitaryzowaną, w marcu 1938 r. nastąpiła aneksja [Anschluss] Austrii, w wyniku układu monachijskiego w październiku czeski Kraj Sudecki stał się kolejnym łupem nazistów.

Anschluss

Austrii

W marcu 1939 r. pozostałe obszary Czech, Moraw i Śląska Czeskiego zostały włączone do Rzeszy jako Protektorat Czech i Moraw, a Słowacja stała się państwem satelickim.

Także w marcu, szantażując bombardowaniami kraju, Niemcy zmusili władze Litwy do oddania Okręgu Kłajpedy.

Niemiecki tajny protokół do paktu z 23.08. 1939 r. Źródło: https://pl.wikipedia.org/wiki/Pakt_Ribbentrop-Mo%C5%82otow

Wybuch II wojny światowej

17 września

1939

17 września 1939 r. Polskę zaatakował także Związek Radziecki.

Po zajęciu przez agresorów terytorium Polski, zgodnie z ustaleniami tajnego protokołu dodatkowego Paktu Ribbentrop – Mołotow, 28 września 1939 r. okupanci podpisali traktat o granicach i przyjaźni.

W kolejnych etapach konfliktu walki toczyły się nie tylko w Europie, ale również w Azji i Afryce. Incydentalnie w Arktyce i Ameryce Północnej.

1 września

1939

1 września 1939 r., na rozkaz Adolfa Hitlera, państwo niemieckie rozpoczęło napaść na Polskę, tym samym rozpoczynając jeden z najtragiczniejszych konfliktów zbrojnych w dziejach ludzkości – II wojnę światową.

W wyniku zawartych sojuszy ukształtowały się dwie główne strony konfliktu:

państwa Osi – Trzecia Rzesza Niemiecka, faszystowskie Włochy, Imperium Japońskie

i ich sojusznicy, początkowo także Związek Radziecki;

Alianci

Państwa koalicji antyhitlerowskiej, a w śród nich: Wielka Brytania, Francja, USA, Polska, do których dołączyły m.in. Związek Radziecki i Włochy.

„Expres Wieczorny” z 1.09.1939 r.  Źródło: ze zbiorów Zakładu Narodowego Ossolińskich

Niemcy zaatakowali Polskę 1 września 1939 r. o świcie, jednoczesnym atakiem z lądu, morza i powietrza. Wśród pierwszych celów znalazły się Wojskowa Składnica Tranzytowa na Westerplatte w Gdańsku i miasto Wieluń, zbombardowane przez niemieckie lotnictwo.

Szczególnie skuteczną bronią w walce na lądzie okazały się niemieckie wojska pancerne, które dużymi zgrupowaniami bojowymi przełamywały polską obronę, stosując nowoczesną taktykę wojny błyskawicznej.

Pomimo desperackiej obrony i męstwa polskich żołnierzy niemiecki atak przynosił szybkie postępy. Pancerne zagony głębokimi klinami wbijały się w środek Polski, uniemożliwiając obrońcom ustabilizowanie frontu.

Jedną z najbardziej zaciętych bitew pierwszego dnia wojny stoczono pod wsią Mokra, w której Wołyńska Brygada Kawalerii zadała poważne straty nacierającej niemieckiej

4. Dywizji Pancernej.

Największą z bitew stoczonych we wrześniu 1939 r. okazała się bitwa nad Bzurą (9–18 września), w której polska Grupa Armii „Poznań” i „Pomorze” wykonały zwrot zaczepny uderzając na skrzydło niemieckiej 8 Armii.

Pomimo początkowego powodzenia bitwa nie zmieniła biegu kampanii i zakończyła się klęską polskich oddziałów. Ich resztki przebiły się do obleganej przez wroga Warszawy.

Rankiem 17 września 1939 r. agresji na Polskę dokonał także Związek Sowiecki, zajmując w ciągu kilku dni wschodnią część kraju.

Polacy nie byli w stanie stawić tu skutecznego oporu, ponieważ zdecydowana większość polskiej armii zaangażowana była w tym czasie w walki z Niemcami.

W tej sytuacji Wódz Naczelny nakazał polskim oddziałom odwrót na Rumunię i Węgry, sam przekraczając najbliższej nocy granicę rumuńską, podobnie jak Prezydent i rząd RP. W niektórych miejscach stawiano jednak opór Armii Czerwonej, na największą skalę podczas obrony Grodna w dniach 20–21 września. Do historii Września 1939 r. przeszła bohaterska obrona stolicy Polski, od 1 września intensywnie bombardowana przez niemieckie lotnictwo, a od 8 września szturmowana przez wojska lądowe.

Przez trzy tygodnie oblężenia Niemcy nie byli w stanie przełamać polskiego oporu. Warszawa skapitulowała ostatecznie 28 września, przede wszystkim celem uniknięcia całkowitego zniszczenia miasta i zagłady jego mieszkańców.

Podobne ogniska polskiego oporu toczyły walkę w Twierdzy Modlin do 29 września oraz na Półwyspie Helskim do 1 października.

Przeciwko obu agresorom walczyła także na Lubelszczyźnie Grupa Operacyjna „Polesie” gen. Franciszka Kleeberga, która jako ostatnia złożyła broń 6 października 1939 r.

W obronie kraju poległo ponad 70 tys. polskich żołnierzy, tysiące innych zmarło później z ran lub zaginęło. Oprócz tego zabitych zostało wielu cywilów, w samej Warszawie zginęło ich ok. 10 tysięcy.

W wyniku kampanii wrześniowej w niewoli niemieckiej znalazło się ok. 19 tys. o cerów i 33 generałów Wojska Polskiego. Do niewoli sowieckiej tra ło ok. ćwierć miliona żołnierzy, w tym od 10 do 18 tys. o cerów

Od początku walk Niemcy dopuszczali się licznych zbrodni wojennych: rozstrzeliwania, mordowania ludności cywilnej i niszczenia jej dobytku. Liczne zbrodnie miały też miejsce ze strony Sowietów, m.in. rozstrzeliwanie jeńców w zdobytym Grodnie.

Największą skalę miał jednak mord popełniony na wziętych do niewoli polskich o cerach i policjantach, popełniony przez ZSRS wiosną 1940 r. w ramach Zbrodni Katyńskiej.

Prowadząc przygotowania do wojny, Niemcy w 1938 r. opracowali zasady organizacyjne systemu jenieckiego.

Obozy utworzone na obszarze Rzeszy i terenów okupowanych podporządkowano Oberommando der Wehrmacht [Naczelne Dowództwo Sił Zbrojnych], natomiast w stre e działań wojennych i na terenach do nich przylegających Oberkommando des Heeres [Naczelne Dowództwo Sił Lądowych].

Na początku II wojny światowej na terenie Niemiec oraz ziem okupowanych przez III Rzeszę znajdowało się 14 oflagów i ponad 56 stalagów.

W 1941 r. było ich 12, a rok później 10. W 1943 r. liczba ta spadła do 7, a w 1944 r. do 4. Były to: Oflag II C Woldenberg, Oflag II D Gross-Born, Oflag VI B Dössel, Oflag VII A Murnau. Jesienią 1939 r. siły niemieckie wzięły do niewoli około 420 tys. polskich żołnierzy, z czego 11 284 w randze o cerów, ich liczba wzrosła w kolejnych miesiącach i w czerwcu 1941 r. wynosiła 17 582, natomiast po upadku Powstania Warszawskiego, na dzień 1 grudnia 1944 r., zwiększyła się do 20 1801.

W połowie 1940 r. niemieckie władze wojskowe rozpoczęły masowe zwalnianie z obozów jeńców bez stopni o cerskich, którym jednak nie zwrócono wolności, ale nadano status robotników cywilnych kierowanych do pracy przymusowej na rzecz państwa niemieckiego w rolnictwie i przemyśle.

Obozy jenieckie

Następnie ich liczba, podobnie jak i w przypadku jeńców, podlegała zmianom wynikającym z dostosowywania siatki obozów do zmieniającej się sytuacji wojennej, dochodząc w późniejszym okresie do 62 w przypadku oflagów i 110 w przypadku stalagów Na terenie Generalnego Gubernatorstwa powstało blisko 30 niemieckich obozów jenieckich.

Analizując rozmieszczenie hitlerowskich obozów jenieckich w okresie II wojny światowej na mapie współczesnej Europy, odnajdujemy informacje na temat istnienia tego rodzaju jednostek na terenie 23 krajów

Sumując wszystkie rodzaje obozów, łącznie z ich podobozami, a także istniejącymi tymczasowo lazaretami, należy przyjąć, że w wyniku prowadzonych działań zbrojnych państwo niemieckie stworzyło w okresie II wojny światowej kilkaset tego rodzaju jednostek. Polscy o cerowie w 1939 r. tra li do 23 niemieckich obozów jenieckich. Przez kolejne lata koncentrowano ich w systematycznie zmniejszającej się liczbie tego rodzaju jednostek.

We wrześniu 1939 r. w 139 obozach (w tym 90 na okupowanym obszarze RP, m.in. w Frydrychówce, Husiatyniu, Monastyrzyskach, Nitowie, Nowogrodzie Wołyńskim) w sowieckiej niewoli przebywało ok. 170 tys. żołnierzy.

Do 1942 r. ich liczba mogła osiągnąć nawet 300 tys. osób. Z końcem 1944 r. liczba polskich szeregowców w niemieckiej niewoli wynosiła 52 708.

Należy pamiętać, że jeńcami były także kobiety, po upadku Powstania Warszawskiego do niemieckiej niewoli tra ło ich około 2700, z czego blisko 400 ze stopniami o cerskimi. Armia Czerwona wzięła do niewoli ponad 230 tys. polskich żołnierzy, w tym ponad 8 tys. o cerów. Blisko 10 tys. jeńców zbiegło z niewoli, a ponad 42 tys. przekazano Niemcom.

Wykorzystywano ich do pracy przy budowie dróg, obiektów wojskowych. W 1940 r. NKWD wymordowało polskich o cerów. Na mocy układu z lipca 1941 r., zawartego między rządami RP i ZSRR (VII 1941), zwolniono ok. 20 tys. polskich jeńców, którzy wstąpili do armii gen. Władysława Andersa, los pozostałych 100 tys. jeńców jest nieznany.

W latach 1944-1945 władze ZSRR nakazały wywieźć do łagrów kilkadziesiąt tysięcy żołnierzy Armii Krajowej.

Jeńcy tra ający do niewoli japońskiej armii byli traktowani w bestialski sposób. Głód, bark opieki medycznej oraz masakry stanowiły wielokrotnie standard w taktowaniu jeńców wojennych. Liczne były przypadki, mordowania żołnierzy alianckich przez Japończyków natychmiast lub w krótkim czasie po tym, jak dostali się do niewoli.

Zbrodnia Katyńska

Fotokopia notatki Ławrientij Berii (Ludowego Komisarza Spraw Wewnętrznych ZSRR, szefa NKWD) do Józefa Stalina z 2 marca 1940 r., w której stwierdzał, że uważa za uzasadnione rozstrzelanie polskich jeńców i więźniów. Źródło:  Muzeum Woldenberczyków w Dobiegniewie.

Masowych egzekucji, m.in. w lesie katyńskim, dokonywali członkowie NKWD. Strona radziecka próbowała ukrywać zbrodnię.

1940 1942

Wiosną 1940 r. na najwyższych szczeblach władz sowieckich zapadła decyzja, w wyniku której około 22 tys. obywateli Polski (w tym ponad 10 tys. o cerów Wojska Polskiego i Policji Państwowej) zostało uznanych za „wrogów władzy sowieckiej” i zamordowanych strzałem w tył głowy.

To władzom niemieckim w 1942 r. zależało na udostępnieniu do wiadomości publicznej informacji o odnalezieniu masowych grobów Polaków., ponieważ liczyli, że wywoła to wielką niechęć w państwach zachodnich do ZSRR.

Plan się nie powiódł.

Sowieci przez dziesięciolecia zaprzeczali swojej odpowiedzialności za zbrodnię katyńską, do której się przyznali dopiero 13 kwietnia 1990 r.

Władze sowieckie wprowadziły oraz przystąpiły do depolonizacji okupowanego terytorium, a w ramach tego dokonano eksterminacji przywódczych grup społeczeństwa polskiego (ziemiaństwa i inteligencji), przeprowadzono masowe deportacje w głąb ZSRR rodzin inteligenckich, wojskowych, policji i bogatszych rolników, zarządzono zmiany kulturowe i ekonomiczne.

Niemcy włączyli część okupowanych ziem polskich w granice administracyjne III Rzeszy, a z pozostałych, znajdujących się pod kontrolą III Rzeszy, utworzyli Generalne Gubernatorstwo.

22 października

1939

Okupacja

Polski

Po zajęciu wschodnich obszarów Polski Sowieci 22 października 1939 r. przeprowadzili nielegalne i sfałszowane wybory do Zgromadzenia Ludowego Zachodniej Białorusi oraz Zgromadzenia Ludowego Zachodniej Ukrainy.

Po tych wydarzeniach oba organy podjęły decyzję o skierowaniu wniosków do ZSRR o włączeniu terytoriów odpowiednio Białoruskiej i Ukraińskiej do socjalistycznych republik radzieckich.

Polityka okupacyjna Niemiecn charakteryzowała się również terrorem wymierzonym w społeczeństwo polskie, co przyczyniło się do powstania ruchu konspiracyjnego.

Na terenach okupowanych powstało Polskie Państwo Podziemne podlegające Rządowi RP na uchodźstwie.

Konspiracyjny system władz państwowych tworzyły dwa zasadnicze piony cywilny i wojskowy.

Naczelnym zadaniem pionu cywilnego było utrzymanie ciągłości instytucji państwowych oraz zapewnienie państwu takiego funkcjonowania, które pozwoli przejąć władzę po zakończeniu działań wojennych.

W ramach pionu wojskowego jesienią 1939 r. powołano Związek Walki Zbrojnej, przekształcony w 1942 r. w Armię Krajową, której głównym zadaniem było gromadzenie sił, aby uderzyć w chwili załamania się Niemiec, a na bieżąco prowadzenie akcji sabotażowych, dywersyjnych wymierzonych w okupanta oraz pomoc rodakom.

Podczas II wojny światowej władze niemieckie były odpowiedzialne za popełnienie wielu zbrodni przeciw obywatelom Rzeczypospolitej.

Już we wrześniu 1939 r. tysiące osób poniosły śmierć w wyniku bombardowań obiektów cywilnych takich jak: szpitale, świątynie, dzielnice mieszkaniowe, kolumny uchodźców.

Przez cały okres okupacji Państwa Polskiego Niemcy: prowadzili łapanki, rabunki, torturowali, prześladowali, masowo przesiedlali, kierowali do niewolniczej pracy na rzecz III Rzeszy, dokonywali masowych egzekucji, zaplanowali i przeprowadzili eksterminację Żydów i Romów.

Zbrodnie na obywatelach Polski w latach 1939–1945

W latach 1939-1945 z rąk Niemców zginęło ponad

5 000 000 (a być może i więcej) obywateli Polski, z czego około 1 700 000 pochodzenia polskiego, od 2 900 000 do 3 300 000 żydowskiego oraz nieustalona dokładnie liczba innych mniejszości narodowych.

O ary zbrodni wołyńskiej

Nie można także zapominać o zbrodni wołyńskiej dokonanej przez nacjonalistów ukraińskich przy wsparciu miejscowej ludności ukraińskiej wobec mniejszości polskiej na terenie województwa wołyńskiego.

Licznych zbrodni wojennych na obywatelach Polski w okresie II wojny światowej dokonało także państwo sowieckie. Instytucje i organy państwowe ZSRR były odpowiedzialne za egzekucje na żołnierzach Wojska Polskiego, funkcjonariuszach Policji Państwowej i cywilach, wiele tysięcy osób zostało przesiedlonych z ziem polskich na odległe obszary ziem okupanta.

Wiele z o ar przesiedleń straciło życie. Ze względu na celowy brak dostępu do radzieckich dokumentów bardzo trudno jest oszacować liczbę o ar i poszkodowanych terroru sowieckiego.

Niemcy prowadzili celowe akcje ludobójstwa takie jak: Intelligenzaktion [Akcja Inteligencja], Außerordentliche Befriedungsaktion – AB [Nadzwyczajna Akcja Pacy kacyjna, Akcja AB] wymierzonych w polską inteligencję, czy prowadzonych w latach 1941-1944, nieopodal miejscowości Ponary pod Wilnem, egzekucji wykonywanych przez kolaborujące z Niemcami oddziały Vokiečių Saugumo policijos ir SD ypatingasis būrys [jednostka specjalna niemieckiej Policji Bezpieczeństwa i SD] tzw. szaulisów.

Łącznie w latach 1939-1945 śmierć mogło ponieść nawet 7 500 000 obywateli Rzeczypospolitej.

terroru

Ministerstwo

Trzech powieszonych na szubienicy mężczyzn (1939) Źródło: NAC, Ministerstwo Informacji Dokumentacji rządu RP na emigracji, sygn. 21-208.

Działania Polaków stanowiły poważny wkład w walce kolacji państw przeciw III Rzeszy.

Nasi rodacy uczestniczyli nie tylko w kampanii wrześniowej, ale także w bitwie o Francję, kampanii norweskiej, bitwie o Anglię, lądowaniu w Normandii, operacji Overlord, operacji wiślańskoodrzańskiej, bitwie o Berlin itd.

Według części badaczy polskie siły zbrojne zaangażowane w walkę przeciw hitlerowskiemu okupantowi stanowiły czwartą co do wielkości armię aliancką w Europie.

Polacy podczas II wojny światowej

Polski wywiad przeprowadził liczne akcje i operacje wywiadowcze o kluczowym znaczeniu dla przebiegu II wojny światowej.

Spektakularnym sukcesem było zdekodowanie przez Biuro Szyfrów, przy ogromnym wkładzie Mariana Rejewskiego i Henryka Zygalskiego, niemieckiej maszyny szyfrującej Enigma.

Porucznicy Józef Kosacki oraz Andrzej Garboś opracowali pierwszy ręczny wykrywacz min. Polacy mieli wkład w rozpracowaniu niemieckich rakiet V1 i V2

Polacy z narażeniem życia, (jako jedyni w krajach okupowanych przez Rzeszę byli karani śmiercią) pomagali i ukrywali Żydów.

Rotmistrz Witold Pilecki po przeniknięciu do obozu koncentracyjnego Auschwitz-Birkenau przesłał szereg raportów, ujawniając dokonywane tam zbrodnie.

Jan Karski sporządził raport o zbrodniach dokonywanych na Żydach, którego treść przekazał polskiemu rządowi na uchodźctwie, a także przekazywał informacje o ludobójstwie rządom Wielkiej Brytanii i USA.

Raporty Pileckiego i Karskiego były pierwszymi na świecie świadectwami dokumentującymi Holocaust.

Wojna w Europie Zachodniej

Po napaści Niemiec na Polskę we wrześniu 1939 r. Wielka Brytania i Francja formalnie wypowiedziały wojnę agresorowi, niemniej, ku zaskoczeniu Polaków, sojusznicy nie wywiązali się ze zobowiązań militarnych.

Po podbiciu Polski i trwającej tzw. dziwnej wojnie Niemcy skupili się na uzupełnieniu strat oraz przeszkoleniu nowych jednostek.

W kwietniu, realizując założenia polityki wojennej, Hitler wydał rozkaz do ataku na Danię, którą zdobyli błyskawicznie i Norwegię, gdzie przez kilka tygodni toczyła się kampania, ostatecznie wygrana przez Niemcy.

O ary zbrodni wołyńskiej (1943)

E. W. Siemaszków, Ludobójstwo dokonane przez nacjonalistów ukraińskich na ludności polskiej Wołynia, T. 2, Warszawa 2000, s. 1294.

Kolejne państwa Belgia, Niderlandy i Luksemburg zostały także szybko podbite.

Inwazja na Francję zakończyła się podpisaniem przez premiera tego kraju zawieszenia, a następnie kolaboracji z Rzeszą. Na jego mocy pod okupację niemiecką dostała się Francja północna i część centralnej oraz pas wybrzeża zachodniego.

Współpracująca z Niemcami Francja ze stolicą w Vichy rozpoczęła produkcję zbrojoną dla Rzeszy, oraz przekazywanie kontyngentów żywnościowych.

Zwycięskie kampanie militarne umożliwiły niemieckiej III Rzeszy podbicie niemal połowy Europy.

Pod koniec czerwca 1941 r. Niemcy wspierane przez państwa Osi zaatakowały Związek Radziecki. Pomimo zaangażowania znaczących sił ludzkich i sprzętowych, naziści nie odnieśli sukcesu. Punktem zwrotnym walk na froncie wschodnim była bitwa stalingradzka (23.08. 1942-2.02.1943).

Przegrana strony niemieckiej była gigantyczna.

Na początku czerwca 1944 r. alianci rozpoczęli udaną kontrofensywę w Europie Zachodniej.

Po lądowaniu w Normandii sprzymierzonych armii, wojska USA, Wielkiej Brytanii, Kanady i Polski przełamały niemiecki pas obrony, kraje okupowane przez Niemcy były kolejno wyzwalane.

Następnie alianci wkroczyli na terytorium III Rzeszy, zmierzali do Berlina. Od wschodu do niemieckiej stolicy zbliżali się Rosjanie.

Żołnierze brytyjscy we Francji, 1939 r.  Źródło:https://pl.wikipedia.org/wiki/Front_zachodni_(II_wojna_%C5%9Bwiatowa)#/media/Plik:The_British_Army in_ France_1939_O344.jpg [dostęp: 13.07.2023].

Walki w Europie Zachodniej 1944-1945.

Źródło: na podstawie https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Europe_blank_map.png [dostęp: 13.07.2023].

8 maja 1945 r. Niemcy podpisały akt bezwarunkowej kapitulacji.

Cesarstwo Japońskie już w latach 30. XX w. prowadziło agresywną ekspansję, której celem była dominacja w regionie.

Po ataku Niemiec na Związek Radziecki władze w Tokio uznały, że mogą swobodnie dążyć do hegemonii w Azji i na Pacy ku, ostatnią przeszkodą pozostawały Stany Zjednoczone.

7 grudnia wojska japońskie rozpoczęły zmasowany atak na Pearl Harbor oraz inne amerykańskie cele na Oceanie Spokojnym. Sukces operacji stanowił wstęp do kolejnych zwycięskich działań.

W listopadzie 1941 r. rząd Japonii podjął decyzję o uderzeniu na posiadłości USA, Wielkiej Brytanii i Niderlandów.

Wojna na oceanie spokojnym

Japonia podbiła m.in. Hongkong, Singapur, Sumatrę, Jawę, wyszła zwycięsko z bitew: o Borneo, o Tarakan, w cieśninie Badung. Niemniej alianci potra li po porażkach ponownie stanąć do walki i odnosić.

Katastrofalna klęska w bitwie o Midway załamała japońską strategię wojny na Pacy ku. Japończycy do końca wojny nie odzyskali już inicjatywy strategicznej.

Kampania na Wyspach Salomona (7 sierpnia 1942 do 8 lutego 1943) doprowadziła do wstrzymania na wiele miesięcy udziału w walkach japońskich ciężkich okrętów, załamała morale w japońskiej marynarce, pozbawiła najlepszych pilotów, wielu okrętów, ukazała przewagę technologiczną USA.

Wielkim osiągnięciem aliantów było odepchnięcie Japonii od szlaków żeglugowych, wiodących z Ameryki do Nowej Zelandii i Australii. Ponoszone straty nie skłaniały Japonii do rozejmu, pomimo zakończenia wojny w Europie, w maju 1945 r. na Pacy ku konflikt trwał nadal. 1941

Podpisanie aktu kapitulacji Japonii na Pancerniku USS „Missouri” w Zatoce Tokijskiej  Źródło: domena publiczna

Japońska doktryna zakładała, że posiadana armia jest niezwyciężona i dysponuje najdoskonalszym uzbrojeniem, zaś przeciwnicy są ustępliwi i słabi, dzięki czemu zwycięstwo w wojnie przeciwko USA (najgroźniejszemu z przeciwników) będzie możliwe poprzez jedno zdecydowane uderzenie.

Punktem zwrotnym okazało się użycie przez USA bomb atomowych w atakach na Hiroszimę i Nagasaki.

Skutki tych ataków oraz pomoc wojsk radzieckich przyczyniły się do kapitulacji Japonii 2 września 1945 r.

Powstanie w Getcie Warszawskim

Na podstawie zarządzenia gubernatora dystryktu warszawskiego Ludwiga Fischera 2 października 1940 r. na powierzchni ok. 3 km² utworzono getto w Warszawie, które od pozostałej części miasta oddzielono murem. Nakazano tam się przenieść mieszkańcom pochodzenia żydowskiego. 16 listopada getto zostało zamknięte.

„Maciek”

Powstanie wybuchło 1 sierpnia 1944 r.

Powstańcy od początku borykali się z licznymi problemami. Ze względu na krótki czas mobilizacji, wyłącznie część żołnierzy AK mogła wziąć udział w walce.

Dwa powstania

Od tego momentu opuszczać mogły je tylko osoby posiadające przepustki lub zatrudniane poza gettem. W styczniu 1941 r. w getcie znajdowało się ok. 396 tys. Żydów. Warunki życia był bardzo ciężkie. Średni przydział żywności dla dorosłego mieszkańca getta w latach 1940-1942 wynosił 200-500 kalorii dziennie.

Od jesieni 1940 r. do połowy lata 1942 r. w getcie z głodu, zimna i chorób zmarło ok. 92 tys. osób. W miesiącach letnich 1942 r. Niemcy wywieźli z Getta Warszawskiego i zamordowali ok. 75% mieszkańców.

19 kwietnia 1943 r. przystąpili do ostatecznej likwidacji getta. zdesperowani Żydzi, ku zaskoczeniu oprawców, stawili silny opór, zmuszając niemieckie oddziały do wycofania się. Naziści szybko jednak powrócili i z ogromną przewagą przystąpili do tłumienia powstania. Pozostawieni sami sobie powstańcy nie mieli szans. 8 maja 1943 r w otoczonym przez Niemców i Ukraińców bunkrze przy ul. Miłej wraz ze 120 osobami zginął dowódca powstania Mordechaj Anielewicz. 16 maja Niemcy postanowili zakończyć tłumienie powstania, wysadzając Wielką Synagogę.

getta po

Powstanie Warszawskie

Wobec okupacji kraju przez wojska niemieckie i zagrożenia niezależności Polski ze strony przesuwających się po terytorium naszej ojczyzny wojsk radzieckich podjęto decyzję o przygotowaniu powstania. Zryw, będący częścią akcji „Burza”, militarnie skierowano przeciw Niemcom, a politycznie ZSRR i polskim komunistom podporządkowanym państwu sowieckiemu.

Plan przygotowany przez Dowództwo Armii Krajowej zakładał wyzwolenie stolicy własnymi siłami przed wkroczeniem do Warszawy wojsk sowieckich. Celem takiego przebiegu wydarzeń było wzmocnienie międzynarodowej pozycji władz Polski na arenie międzynarodowej oraz zatrzymanie procesu podporządkowywania i sowietyzacji Polski.

Niewystarczające zapasy broni, żywności czy środków medycznych utrudniały zakładanego celu, jakim było oswobodzenie stolicy. Po rozpoczęciu walk Stalin nakazał wstrzymanie działań wojskom radzieckim, a ich ofensywa i wkroczenie do stolicy po wyzwoleniu przez AK miało podtrzymać zwycięstwo Polaków.

Radziecki dyktator odmówił także udzielenia poważniejszego wsparcia stronie polskiej. Ponadto, na arenie międzynarodowej umniejszał skalę polskiego zrywu.

3 października po 63 dniach bohaterskiej walki, ogromnego poświęcenia i najwyższej o ary rodaków powstanie upadło.

W trakcie walk śmierć poniosło blisko 16 tys. polskich żołnierzy, ok. 20 tys. zostało rannych. Do niemieckiej niewoli tra ło ok. 15 tys. żołnierzy. Szacunkowa liczba o ar wśród cywilów mogła sięgnąć nawet 200 tys

Zakończenie II wojny światowej w Europie

Podczas oblężenia Berlina, 30 kwietnia 1945 r., przywódca III Rzeszy Adolf Hitler wraz z żoną Evą Braun popełnił samobójstwo. Klęska III Rzeszy dopełniała się.

Tytułowa strona „Dziennika Zachodniego” z 9 maja 1945 r.

Źródło: Źródło: Ze zbiorów Muzeum Woldenberczyków w Dobiegniewie.

Niemcy skapitulowały 7 maja 1945 r. o godzinie 02:41 w Reims we Francji przed przedstawicielami armii USA, Wielkiej Brytanii, ZSRR.

Ostateczny akt kapitulacji III Rzeszy podpisał Feldmarszałek Wilhelm Keitel 8 maja 1945 r. o 22:43.

Feldmarszałek Wilhelm Keitel podpisujący akt kapitulacji Wehrmachtu, 8/9 maja 1945 r.

Źródło: https://pl.wikipedia.org/wiki/Kapitulacja_III_Rzeszy#/media/Plik:Field_Marshall_ Keitel_signs_German_surrender_terms_in_Berlin_8_May_1945.jpg [dostęp: 11.07.2023]

Polska w czasie II wojny światowej poniosła największe straty biologiczne i materialne w przeliczeniu na mieszkańca.

Według materiałów przedstawionych na Międzynarodowej Konferencji Reparacyjnej w Paryżu w 1946 r. polskie straty materialne wyceniono 16,9 mld dolarów, 2/5 dóbr kulturalnych Polski zostało całkowicie zniszczonych.

Po zakończeniu działań wojennych nastąpił polityczny podział Europy na dwa rywalizujące i wrogie wobec siebie bloki: zachodni i wschodni tzw. zimna wojna.

Kraje takie jak m.in.: Polska, Czechosłowacja czy Węgry utraciły suwerenność na wiele dziesięcioleci stając się całkowicie zależnymi od ZSRR. Władzę w tych krajach przejęli lojalni wobec sowietów i wspierani przez nich komuniści.

8 maja

1945

Europa po II wojnie światowej. Źródło: https://mapyonline.gwo.pl/

W ciągu 6 lat wojny zginęło 60 – 80 mln osób, z czego większość o ar była cywilami, około 50 – 55 mln, z 21–25 mln zabitych wojskowych blisko 5 mln to byli jeńcy wojenni, którzy zmarli w niewoli.

Ostateczny akt kapitulacji

Nie do oszacowania są straty moralne jakie ponieśli ludzie w wyniku utraty bliskich, narażenia na bestialskie traktowanie przez okupantów czy zmuszanie do niewolniczej pracy.