Nederlandse pulsvissers krijgen schok uit Brussel

De gebeden hebben niet geholpen. In kerken in vissersdorp Urk werd zondag volop aandacht besteed aan het plan van het Europees Parlement om de pulsvisserij - ‘vissen met stroomstootjes’ - aan banden te leggen en mogelijk zelfs helemaal te verbieden. Maar de stemming dinsdag in Straatsburg verliep uiteindelijk rampzalig voor de Nederlandse vissers.

Dat het moeilijk zou worden was duidelijk, maar de uitslag kwam toch nog als een schok: 402 Europarlementariërs stemden vóór een totaalverbod, 232 tegen. Europa is niet een beetje tegen, maar heel erg. „Een ramp voor honderden Nederlandse gezinnen in de visserij”, twitterde Europarlementariërs Annie Schreijer-Pierik (CDA) meteen.

Nog niet alles is verloren: het Europarlement moet nu met lidstaten onderhandelen over een definitief verbod. In theorie kan Den Haag het tij keren. Maar minister Carola Schouten (Landbouw, ChristenUnie) temperde dinsdag meteen de verwachtingen. „Het wordt een lastig verhaal.”

Nederland vindt pulsvissen zo belangrijk dat zelfs in het regeerakkoord is opgenomen dat een EU-verbod moet worden voorkomen. Maar in Europa zijn er weinig medestanders als het om pulsvissen gaat. En dat is opmerkelijk, want op het eerste gezicht is er weinig mis met deze moderne vistechniek. Volgens de laatste wetenschappelijke stand van zaken is het milieuvriendelijker dan de traditionele boomkorvisserij, waarbij met zware kettingen de zeebodem wordt omgewoeld en het leven daar dus ook. Bij puls-visserij wordt de vis met stroomstootjes opgeschrikt en de bodem gespaard.

Lees meer over pulsvissen: Duurzaam, of vissenelektrocutie?

Afgunst

Europarlementariër Peter van Dalen (ChristenUnie) hield maandag in Straatsburg een bijeenkomst met wetenschappers, onder meer uit Wageningen, om het nog maar eens uit te leggen. De met pulstechniek uitgeruste boten zijn lichter, en er is minder brandstof nodig. Bovendien is er minder ‘slechte bijvangst’, omdat de vissen gerichter worden gevangen. En omdat pulsvissers efficiënter zijn, hoeven ze minder vaak uit te varen om het voor platvis geldende EU-quotum te halen. Allemaal winst, voor mens en milieu.

Over waarom het dan dinsdag toch zo mis kon gaan, zal nog lang worden nagepraat. Voor veel Nederlandse Europarlementariërs is het duidelijk wat er meespeelde: afgunst. „Dit is een schoolvoorbeeld”, zegt Jan Huitema (VVD), „van hoe Nederland voorop loopt met bepaalde dingen en dat andere landen en sectoren dan schrikken van dat Nederlandse succes”. Maar volgens Europarlementariër Bas Eickhout (GroenLinks), die de milieuwinst onderschrijft en dinsdag tegen een totaalverbod stemde, is Nederland zelf ook veel te verwijten. „Het heeft zijn hand overspeeld.”

Tien jaar geleden werd afgesproken dat per land 5 procent van de vissersvloot met pulstechniek mag worden uitgerust. Voor wetenschappelijk onderzoek naar de nieuwe vistechniek kunnen er ontheffingen worden verleend. Via de route is de Nederlandse pulsvloot, in tegenstelling tot die van andere landen, onstuimig gegroeid, tot niet 5 maar 28 procent. „Dat heeft kwaad bloed gezet bij onder andere Frankrijk die daardoor hun viswater leeggevist ziet worden door Nederlandse schepen”, zegt Eickhout. Nederland, zeggen de Fransen, handelt tegen de geest van de afspraken in.

Sociale ontwrichting

Het aanpassen van elk schip kost tussen de 200.000 en 400.000 euro. Intussen telt Nederland 84 pulskotters, vergeleken met bijvoorbeeld 10 in België. Omdat ze vaker lichter zijn, kunnen ze dichter op de kust vangen, in gebieden waar voorheen alleen kleine, lokale vissers actief waren. En die staan kansloos tegenover de technologische overmacht van de Nederlanders, vertelde de uit Lowestoft overgekomen Britse visser Paul Lines maandag emotioneel aan Van Dalen. „Weet u wat ik tegen mijn zoon, mijn opvolger, moet zeggen? De hypotheek kan niet meer worden betaald, want de Nederlanders hebben alles ingepikt!”

Pulsvissen mag dan een innovatie zijn, het is er wel die ook kan leiden tot sociale ontwrichting, en politici zijn daar gevoelig in tijden van globalisering en soms angstaanjagend snelle technologische vooruitgang. „Veel onderzoek naar pulsvissen richt zich op de schade voor het milieu, maar er is ook een echt sociaal probleem”, zegt zeebioloog Michel Kaiser van Bangor University. „Er ontstaat een nieuwe interactie tussen vissers, en daar hebben we misschien te weinig oog voor gehad.”

De Nederlandse visserijsector maakte onlangs afspraken met onder meer het Verenigd Koninkrijk en België, die erop neerkomen dat Nederlandse pulsvissers beloven uit bepaalde gebieden weg te blijven. Met Frankrijk, de felste tegenstander, lukte dat niet. Volgens Schreijer-Pierik is er in het Europarlement wel degelijk gesproken over mogelijke sociale gevolgen. Maar het is wat haar betreft ook een kwestie van ambitie. „Wij als Nederlanders zijn er qua innovatie op tijd ingesprongen.” Huitema van de VVD: „Dit proces is al sinds 2006 aan de gang. Anderen hadden dit ook kunnen oppakken.” Dat laat onverlet dat Nederland in dit dossier zelf ook te laat is: met het zoeken van politieke steun.